Пышнянская абарона: гісторыя ў асобах

…Анатоль Адамавіч нарадзіўся ў вёсцы Губіна Лепельскага раёна. Служыў у Чырвонай арміі, закончыў ваеннае вучылішча авіяцыйных тэхнікаў. Член КПСС з 1939 года. У 1938-1941 гадах працаваў настаўнікам, дырэктарам Старалепельскай школы. З першых дзён нямецка-фашысцкай акупацыі ўключыўся ў актыўную барацьбу з ворагам. У жніўні 1941 года пад яго кіраўніцтвам была створана падпольная група ў Лепелі, затым у вёсцы Губіна.

— У суседняй вёсцы быў Анатоль Марунька, — успамінаў былы партызан і франтавік Анатоль Ханяк. — Аднойчы адзін да мяне на лыжах прыходзіць: “Ты ведаеш, ноччу самалёт ляцеў, вось пачак лістовак. Давай іх распаўсюдзім”. Лістоўкі былі пра разгром немцаў пад Масквой, пра падзеі на фронце. Кожнае слова праўды падбадзёрвала людзей, прыносіла радасць. Адразу я не ўцяміў, што цэлы пачак самалёт не можа выкінуць. Аказваецца, лістоўкі друкаваліся ў нашай друкарні. Іх перадалі хлопцам, каб распаўсюдзілі, а яны мяне прыцягнулі. Мы на лыжах пайшлі па вёсках і разнеслі гэтыя лістоўкі”.

Летам 1941 года ў вёсцы Ізафатава спынілася 7 ваеннаслужачых, якія выйшлі з акружэння, на чале з Дзмітрыем Караленкам. Восенню 1941 года цераз мясцовага жыхара А.С. Ладзіка яны наладзілі сувязь з падпольным райкамам КПБ, і з гэтага часу выконвалі яго заданні.

У сакавіку 1942 года група Д.Ц. Караленкі, узброеная двума аўтаматамі і іншай стралковай зброяй, прыбыла на партызанскую базу ў Саснягоўскую пушчу і склала ядро першага партызанскага атрада.

Камандзірам атрада №68 стаў Уладзімір Лабанок, камісарам - Анатоль Марунька, начальнікам штаба - Дзмітрый Караленка. Партызаны разграмілі і спалілі Несінскую і Палянскую ўправы, нападалі на паліцэйскія гарнізоны, пункты па нарыхтоўцы сельскагаспадарчай прадукцыі, знішчалі жывую сілу і тэхніку ворага.

Весткі пра баявыя дзеянні партызанаў з Саснягоўскай пушчы разляцеліся па ўсёй Лепельшчыне. З імі пераклікаліся паведамленні, якія прыходзілі з Ушацкага раёна. Там дзейнічаў атрад №9 на чале з былым дырэктарам Ушацкай МТС, а перад самай вайной - старшынёй Ушацкага райвыканкама Фёдарам Дуброўскім.

28 жніўня 1942 года па рашэнні Віцебскага падпольнага абкама КПБ абодва атрады аб’ядналіся і стварылі партызанскую брыгаду “Дубава”. Камандаваў ёю Фёдар Дуброўскі, камісарам быў Уладзімір Лабанок, начальнікам штаба - Сцяпан Барадаўкін.

З 15 верасня 1942 года Анатоль Марунька стаў другім сакратаром Лепельскага падпольнага райкама КПБ. У хуткім часе абставіны склаліся так, што ўжо ў лістападзе 1942 года Анатоль Адамавіч узначаліў другі атрад партызанскай брыгады “Дубава”. Пад яго камандаваннем было праведзена некалькі аперацый. Адна з іх — бой за Пышна — упісана залатымі літарамі ў партызанскі летапіс. Гэта мястэчка служыла як бы варотамі ў партызанскую зону з боку Лепеля.

Практычна адразу ж, у першыя дні свайго нашэсця, фашысты размясцілі тут гарнізон, які павінен быў кантраляваць праходзячыя паблізу ад вёскі важныя транспартныя шляхі - аўтамабільны і чыгуначны, якія злучалі Докшыцы і Лепель. Менавіта па гэтым накірунку немцы планавалі ажыццяўляць тылавое падмацаванне перадавых войскаў 3-й танкавай арміі, якая ваявала на Усходнім фронце.

І спачатку гэта ім удавалася рабіць. Аднак усё змянілася ў кастрычніку 1942 года, калі партызанская брыгада “Дубава” выбіла немцаў з Пышна і стварыла там свой апорны пункт.

Нямецка-фашысцкае камандаванне імкнулася вярнуць сабе Пышна. 22 снежня 1942 года яно кінула супраць народных мсціўцаў да батальёна салдатаў.

Вось як апісваецца гэты бой у справаздачы брыгады: “Атрад пад камандаваннем Марунькі, які ахоўваў гарнізон, завязаў бой з ворагам на ўскрайку лесу ў 2-х кіламетрах ад Пышна. П’яныя фашысты ўсё лезлі і лезлі… Былі моманты, калі здавалася, што вось-вось яны ўварвуцца на ўзлесак. Але гучны голас адважнага камандзіра ў цяжкую хвіліну